H προπαγάνδα χρησιμοποιεί πολλές τεχνικές για να πετύχει το σκοπό της, πολλές από τις οποίες είναι κοινές με αυτές των fake news. Επιγραμματικά μερικές:
- Ad hominem (λατινική φράση που σημαίνει επιτίθεμαι στο πρόσωπο κι όχι στα επιχειρήματά του).
- Ad nauseam & Επανάληψη (Λέγε λέγε στο τέλος θα τυπωθεί σαν αλήθεια)
- Επίκληση στον φόβο
- Έκκληση στην προκατάληψη
- Πλάνη Άσπρου-Μαύρου (λέγε ρε, είσαι μαζί ή εναντίον μας;)
- Cherry picking ή Επιλεκτική αλήθεια
- Αποσπάσματα εκτός πλαισίου
- Κόκκινη ρέγκα (Red herring) μορφή επιχειρηματολογίας για να μετατοπίσει την προσοχή από ένα σημαντικό θέμα
- Δαιμονοποίηση του εχθρού
- Υπερβολές
- Ανακολουθία
- Ψευδείς κατηγορίες
- Φόβος, αβεβαιότητα και αμφιβολία
- Αποδιοπομπαίος τράγος (ο βολικός Κακός Άλλος για να φύγει η ενοχή από τους υπεύθυνους)
- Μισή αλήθεια
- Συναισθηματικά φορτισμένη γλώσσα
- Ψέματα κι εξαπάτηση
- Συσκότιση, εσκεμμένη ασάφεια, σύγχυση
- Υπεραπλούστευση
- Μεγαλοποίηση αρνητικών (Catastrophizing)
- Επίκληση στην άγνοια (ο ισχυρισμός που δεν έχει αποδειχτεί λανθασμένος πρέπει να είναι σωστός και τανάπαλιν)
- Δυσφήμιση
- Ερώτηση χωρίς νόημα
- Ολισθηρή πλαγιά ή κλίση. (ή όπως έλεγε η Αλεξίου “Όταν παίρνω φόρα, φόρα κατηφόρα κι ο Θεός ο ίδιος δε με σταματά”. Σου λένε αν κάνεις το χ, που είναι απλό, αυτό μπορεί να σε πάει στο ψ κι απο κει στο ζ που είναι καταστροφή. Κάτι σαν ντόμινο -αναπόδεικτο βέβαια)
- Reductio ad Hitlerum (“εις Χίτλερ απαγωγή” – πετάς ένα άντε ρε φασίστα και τέλειωσες)
- Συνθήματα (σλόγκαν που περιλαμβάνουν ταμπέλες και στερεότυπα)
- Υπερφόρτωση πληροφοριών (σε βάρος πάντα της ποιότητας)
- Αχυράνθρωπος (strawman argument)
- Γουαταμπαουτισμός (Whataboutism). Ναι… αλλά… Όταν κάποιος αντιτείνει άσχετο επιχείρημα με το συζητούμενο θέμα (πχ λες κάτι για τη Ρωσία και σου ανταπαντά, ναι αλλά… η Σερβία, το Ιράκ, η Υεμένη, τα παιδιά που πεθαίνουν στην Αφρική)
ΥΓ Ως καταναλωτές πληροφοριών πρέπει σήμερα (και πάντα) να είμαστε πολύ εκπαιδευμένοι για να μπορέσουμε (ει δυνατόν) να αποφύγουμε την προπαγάνδα.
Πηγή: σελ.43-44 του βιβλίου του Γιώργου Γιώτη HOAX- Οδηγός επιβίωσης στην εποχή της παραπληροφόρησης , εκδόσεις Θύραθεν